Zakładając ogród mamy wizję miejsca, w którym będziemy spędzać przyjemnie czas, relaksując się, wsłuchując w odgłosy natury, odpoczywając. Powinniśmy być jednak świadomi, że ogród to żywy organizm, który ciągle się zmienia i wymaga opieki. Nie ma ogrodów bezobsługowych. Tworząc zieloną przestrzeń wokół domu musimy się liczyć, że część czasu przeznaczymy na pielęgnację, sprzątanie i przygotowywanie ogrodu na kolejne sezony.
Nie każdy właściciel ogrodu lubi lub jest w stanie spędzać długie godziny na pielęgnowaniu go. Pielenie chwastów, koszenie trawników, przycinanie roślin to lista prac ogrodowych które trzeba wykonać, tymczasem zmęczeni po całym dniu pracy marzymy o odpoczynku w pięknym, zadbanym ogrodzie. Jednak myli się ten kto uważa, że niemożliwe jest posiadanie wymarzonego ogrodu bez dużego nakładu pracy. Wystarczy go po prostu dobrze zaprojektować.
Ogród zaprojektowany tak, aby jego pielęgnacja wymagała minimum pracy nie musi tracić na atrakcyjności, czy funkcjonalności. Projektant pomoże nam stworzyć piękny i wygodny ogród, który jednocześnie będzie łatwy w utrzymaniu. Drugim warunkiem sukcesu, obok dobrego projektu ogrodu, jest jego staranne wykonanie, ponieważ wszelkie błędy, czy zaniedbania na etapie zakładania ogrodu będą się mściły w kolejnych latach, przysparzając dodatkowych niepotrzebnych prac.
Co więc robić, aby Twój ogród był wygodny i łatwy w pielęgnacji?
1. Działaj według projektu.
Jeśli zdecydujesz się na zamówienie projektu u projektanta, otrzymasz projekt dopasowany do Twoich porzeb . Zakładając ogród osobiście nie zmieniaj lub przynajmniej konsultuj z projektantem zamierzone zmiany. Często takie samodzielne zmiany pociągają za sobą dodatkowe prace w ogrodzie. Przykładowo, gdy na rabatach obsadzonych drzewami liściastymi zmienimy ściółkę z kory na kamień, jesienią zmierzymy się z odkurzaniem liści z kamieni, co jest czasochłonnym zajęciem. Niezebrane liście przy deszczowej pogodzie obkleją kamienie i będzie je jeszcze trudniej usunąć.
2. Przemyśl dodatkowe funkcjonalności w ogrodzie.
Pamiętaj, że z każdym dodatkowym elementem ogrodu, jak np. oczko wodne, basen ogrodowy, skalniak, czy ogród warzywno-ziołowy, wiążą się dodatkowe prace pielęgnacyjne. Jeśli więc nie masz funduszy, aby prace te zlecić ogrodnikowi, najlepiej z nich zrezygnuj.
3. Odpowiednio dobierz rośliny.
Projektowanie ogrodu „bezobsługowego” wcale nie polega na maksymalnym ograniczeniu powierzchni porośniętej roślinami na rzecz nawierzchni utwardzonych, ale na odpowiednim doborze roślin. Przeanalizuj warunki na Twojej działce, miejsca wietrzne, mocno zacienione, w obniżeniach terenu lub o mocnym nasłonecznieniu.
Rośliny muszą być właściwie dobrane do warunków siedliskowych panujących na działce (typu i wilgotności gleby, jej odczynu i zasobności, a także nasłonecznienia). Unikniesz systematycznego nawożenia, regularnej kontroli odczynu gleby i jego ewentualnej korekty. Wybieraj też gatunki w pełni mrozoodporne i nie wymagające okrywania na zimę. Aby zaoszczędzić sobie pracy, wybieraj gatunki zdrowe, czyli odporne na choroby, rzadko atakowane przez szkodniki. Unikaj też roślin wymagających regularnego cięcia, aby pięknie kwitły, lub utrzymały ładny gęsty pokrój czy barwne pędy. Dobierając rośliny do ogrodu musisz wiedzieć, jakie rozmiary ostatecznie one osiągną, dzięki czemu unikniesz sytuacji, w której roślinę posadzoną na zbyt małej przestrzeni będziesz musiał często przycinać, lub usunąć. Znajomość ostatecznych rozmiarów roślin jest ważna także po to, aby zapewnić prawidłowe odstępy między poszczególnymi egzemplarzami na rabacie. Rośliny powinny być posadzone tak, aby przesłoniły całą powierzchnię rabaty (nie pozostawiając miejsca dla chwastów), jednak niezbyt gęsto, aby nie zagłuszały się wzajemnie. Unikaj gatunków ekspansywnych, tworzących podziemne rozłogi, które trzeba stale pilnować, aby nie rozeszły się po całym ogrodzie.
Ogranicz powierzchnię rabat bylinowych, które są dosyć pracochłonne. Większość bylin wymaga dzielenia co kilka lat, w przeciwnym razie słabiej kwitnie, ponadto musimy pamiętać o systematycznym odchwaszczaniu, usuwaniu przekwitłych kwiatostanów, palikowaniu wybujałych kwiatostanów i czyszczeniu rabat wiosną. W ogrodzie niewymagającym dużych nakładów pracy lepszym rozwiązaniem są kompozycje z krzewów ozdobnych gdzieniegdzie tylko urozmaicone jakąś niekłopotliwą byliną – czyli taką, która: silnie rośnie i dobrze pokrywa glebę, nie dając chwastom szansy rozwoju; dobrze rośnie w jednym miejscu przez długie lata, bez konieczności dzielenia karp; jest zdrowa, czyli nieatakowana przez choroby i szkodniki; nie rozsiewa się i nie jest zbyt ekspansywna; nie wymaga palikowania, bo jej kwiatostany nie pokładają się.
Nie zapominaj o roślinach iglastych. Większość z nich, jeśli jest właściwie dobrana do wielkości działki i panujących na niej warunków siedliskowych, to rośliny mało kłopotliwe, łatwe w uprawie i nie wymagające cięcia, nie ma także problemu z opadającymi na zimę liśćmi. Unikajmy jednak kompozycji złożonych wyłącznie z roślin iglastych, gdyż są one monotonne.
W ogrodzie „bezobsługowym” nie do przecenienia są rośliny okrywowe, gdyż te po rozrośnięciu się okrywają szczelnie glebę, nie pozwalając chwastom zadomowić się w naszym ogrodzie. Są to zwykle rośliny mało wymagające. Dlatego też warto obsadzić nimi każdy niezagospodarowany skrawek gleby, najlepiej wybierając gatunki sprawdzone, niezawodne jako rośliny okrywowe.
Miłośnicy róż, którzy zdecydowanie wolą podziwiać je niż pielęgnować, wcale nie muszą rezygnować z nich we własnym ogrodzie. Wystarczy wybrać trwałe i mało absorbujące róże z grupy okrywowych.
Niektóre rośliny cebulowe wspaniale nadają się do ogrodów „bezobsługowych”, raz posadzone z każdym rokiem tworzą coraz większe barwne plamy. Takie rośliny to m.in.: krokusy, przebiśniegi, szafirki. Jeśli zostaną posadzone na trawniku, to pierwsze jego koszenie można przeprowadzić dopiero wówczas, gdy liście roślin zaczną zamierać, w przeciwnym razie rośliny nie zdołają zmagazynować substancji odżywczych, niezbędnych do kwitnienia w przyszłym roku. Zrezygnuj natomiast z gatunków, które wymagają corocznego wykopywania cebul, jak np. większość tulipanów.
Żywopłoty strzyżone, podobnie jak inne strzyżone formy roślinne, wymagają od nas dużych nakładów pracy. Aby wyglądały atrakcyjnie należy je regularnie przycinać, jeśli zaniedbasz ten obowiązek będą bardziej szpeciły ogród niż go zdobiły. Dlatego też w ogrodzie „bezobsługowym” z tej formy roślinnej powinno się zrezygnować na rzecz żywopłotów nieformowanych. Istnieje bardzo wiele odmian roślin o naturalnie regularnym, gęstym pokroju, z których możemy stworzyć zarówno wysokie żywopłoty, jak i niskie obwódki, niewymagające formowania.
4. Zainwestuj w systemy ułatwiające prace w ogrodzie i oszczędzające czas.
Jakie to systemy? Przy braku czasu warto pomyśleć o robocie koszącym. Wybór zależy od powierzchni trawnika. Dla robota koszącego należy przygotować stację dokującą oraz rozprowadzić pętlę ograniczającą w odległości 30cm od ścian, 20cm od rabat kwietnych i 5cm od ścieżek. Dlatego też przy murach i płotach najlepiej zastosować opaskę wysypaną ściółką, aby uniknąć wykaszania miejsc do których robot nie dojedzie. Jeśli Twój ogródek ma małą powierzchnię warto rozważyć całkowitą rezygnację z trawnika.
Następnym systemem wartym rozważenia jest automatyczne nawadnianie, które codziennie oszczędzi czas potrzebny na podlanie roślin. Posiadając automatyczne nawadnianie podlejesz również trawnik, który odwdzięczy się soczyście zielonym kolorem. Często nie zdajemy sobie sprawy , że trawnik jest najbardziej wymagającą rośliną w ogrodzie, a zajmuje nierzadko sporą jego część. Trudno utrzymać taką powierzchnię w idealnym stanie bez regularnego podlewania. Podlewać ogród powinno się tak, aby nasączyć wodą około 15-30-centymetrową warstwę gleby. Zbyt krótkie podlewane rośliny rozwijają korzenie płytko pod powierzchnią gleby, przez co są bardziej narażone na wysychanie w okresach suszy. Jeśli zdecydujesz się na założenie automatycznego systemu nawadniania i dodatkowo zaopatrzony w automatyczny programator oraz czujnik wilgotności, to można już zupełnie zapomnieć o podlewaniu ogrodu.
Aby ograniczyć rozwój chwastów można stosować agrowłókninę lub agrotkaninę, rozkłada się ją na rabatach pomiędzy roślinami i przysypuje kilkucentymetrową warstwą kory lub kruszywa. Jest to wygodne rozwiązanie zwłaszcza tuż po założeniu ogrodu, zanim rośliny się rozrosną i zasłonią całą powierzchnię gleby. Rozwój chwastów zahamuje odpowiednio gruba wartwa ściółki i to jest najlepsze rozwiązanie dla roślin. Jeśli jednak zdecydujesz się na dodatkową osłonę polecam agrotkaninę , która przykryta ściółką spełni swoją rolę, a za parę lat, gdy rośliny się rozrosną naturalnie się rozłoży. Agrowłóknina niestety jest o wiele trwalsza, przez co nieekologiczna.
5. Zainwestuj w bardzo dobrej jakości nawierzchnie ogrodowe i elementy małej architektury oraz wyposażenia.
Jeśli chcesz ograniczyć czas poświęcany na konserwację nawierzchni i małej architektury wybierz materiały trwałe, odporne na działanie warunków atmosferycznych oraz takie, które wymagają jak najmniej zabiegów pielęgnacyjnych. Podobnymi kryteriami kieruj się wybierając meble ogrodowe.
Stając się szczęśliwym właścicielem ogrodu nie możemy całkowicie zapomnieć o pielęgnacji ogrodu. Nawet najlepiej zaprojektowany ogród będzie potrzebował minimum naszej pracy. Najwięcej uwagi będzie wymagał tuż po założeniu, zanim świeżo posadzone roślinydobrze się nie ukorzenią. W tym czasie musimy przede wszystkim dbać o to, aby nie zabrakło im wody. Usuwamy też chwasty, które mogą stanowić poważną konkurencję dla młodych roślin. W kolejnych latach pamiętajmy o podlewaniu ogrodu w okresy suszy, chyba że zainwestowaliśmy w system nawadniający. Aby rośliny lepiej rosły warto je też co jakiś czas zasilić, najlepiej nawózem o spowolnionym działaniu. Wystarczy wtedy zrobić to raz lub dwa w sezonie. Musimy też uzupełniać warstwę ściółki między roślinami ograniczającej rozwój chwastów i utrzymującej wilgotność gleby. Co jakiś czas powinniśmy też przyjrzeć się, czy nie ma na roślinach objawów chorób, bądź żerowania szkodników. Po zauważeniu jakichkolwiek niepokojących objawów musimy niezwłocznie interweniować, aby nie pozwolić chorobom i szkodnikom rozprzestrzenić się na inne rośliny.